پنج سال پیش هم رهبر معظم انقلاب در جمع فرهنگیان کشور بر این موضوع تأکید دوباره کردند. حتی پیش از این برنامه‌هایی در این زمینه در دستور کار آموزش و پرورش قرار گرفته بود. به‌طوری که سال ۱۳۹۱ مهدی نوید ادهم، دبیر وقت شورای عالی آموزش‌وپرورش رسماً از آموزش پنج زبان آلمانی، فرانسوی، اسپانیولی، ایتالیایی و روسی در مدارس مورد نظر وزارت آموزش و پرورش خبر داد.
بالاخره یکشنبه این هفته رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی از اجرای آزمایشی تدریس زبان آلمانی و فرانسوی در دوره تحصیلی امسال خبر داد و گفت: اجرای آزمایشی دروس آلمانی و فرانسوی در پایه هفتم از جمله اقدامات جدید این سازمان است.
با حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در همین زمینه گفت‌وگو کرده‌ایم که تقدیم حضورتان می‌کنیم.
موضوع تدریس زبان‌های فرانسوی و آلمانی که به‌تازگی به آن اشاره کردید از چه زمان مورد توجه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی قرار گرفته است؟
از سال‌های پیش محتوای آموزشی دو زبان آلمانی و فرانسوی در قالب کتاب تدوین شده و در حال حاضر نیز این دو زبان در برخی مدارس آموزش داده می‌شوند و در آزمون نهایی پایه دوازدهم و آزمون کنکور نیز این دو زبان، سنجش و ارزشیابی می‌شوند. به عبارت دیگر دانش‌آموزان می‌توانند بین سه زبان خارجی انگلیسی، آلمانی یا فرانسوی انتخاب کنند. البته به دلایل مختلف از جمله استقبال نکردن دانش‌آموزان و همچنین فراهم نبودن برخی زیرساخت‌ها استقبال چندانی از آموزش این دو زبان از طرف دانش‌آموزان و مدارس به عمل نیامده است.
برای تولید محتوا و برنامه درسی زبان‌های یاد شده چه اقداماتی انجام شده است؟
با توجه به قدیمی بودن محتوای کتاب‌های آلمانی و فرانسوی موجود که حدود سه دهه از تألیف آن‌ها گذشته است، بازتألیف این کتاب‌ها در دستور کارگروه زبان‌های خارجی دفتر تألیف قرار گرفت و کتاب نونگاشت آلمانی و فرانسوی پایه هفتم در حال حاضر تألیف شده و قرار است به اجرای آزمایشی درآید. کتاب‌های جدید با رویکرد ارتباطی فعال و خودباورانه و با تأکید بر هویت اسلامی ایرانی فراگیران تألیف شده و دارای کتاب دانش‌آموز، کتاب کار، کتاب راهنمای معلم و فایل صوتی هستند.
در ضمن سازمان قصد دارد در سال‌های آینده تألیف بسته‌های تربیت و یادگیری سایر زبان‌های مصوب را نیز پس از هماهنگی و ایجاد بستر آموزشی و فرهنگی لازم در سطح مدارس و جامعه (مانند تأمین نیروی انسانی و معرفی ویژگی‌های این زبان‌ها به جامعه و والدین و دانش‌آموزان) آغاز کند و حسب استقبال و ایجاد زمینه، دامنه حق انتخاب دانش‌آموزان را گسترش دهد که البته در این بین همکاری سایر معاونت‌ها و بخش‌های وزارت آموزش و پرورش ضروری است.
در حال حاضر چند درصد دانش‌آموزان کشور این امکان را دارند که بتوانند غیر از انگلیسی و عربی زبان‌های خارجی دیگر را برای آموزش انتخاب کنند؟ مثلاً آیا دانش‌آموزان مدارس دولتی شهرستان رودهن در شرق تهران هم می‌توانند زبان فرانسوی یا آلمانی را بیاموزند؟
یکی از مهم‌ترین موانع گسترش زبان‌های خارجی غیر انگلیسی تأمین نیروی انسانی یعنی دبیر تخصصی این دروس از یک‌سو و همچنین استقبال کم دانش‌آموزان از دیگر سو است. اما سازمان پژوهش قصد دارد کتاب‌های نونگاشت آلمانی و فرانسوی را در قالب آموزش‌های مجازی و الکترونیک بر بستر سامانه‌هایی مانند شاد و رشد ارائه دهد تا دانش‌آموزان سراسر کشور بتوانند این حق انتخاب را داشته باشند که آزادانه و عادلانه زبان خارجی مورد نظر خود را برگزینند.
استفاده از ظرفیت‌های فناورانه در آموزش راهکار اصلی برون‌رفت از بن‌بست کمبود منابع انسانی و مالی در این زمینه است وگرنه جذب تعداد زیادی دبیر زبان‌های خارجی غیر انگلیسی مستلزم منابع مالی و همین‌طور روند طولانی جذب نیرو خواهد بود که شانس توفیق این طرح را کم می‌کند. همچنین باید این حق را به همه دانش‌آموزان در سراسر کشور بدهیم که زبان خارجی دلخواه خود را انتخاب کنند و نباید این انتخاب تنها به برخی مدارس یا برخی شهرها و مناطق محدود شود. راه حل این تنگنا هم استفاده از بسترهای آموزش الکترونیک است که شمول و فراگیری سراسری دارند و در این دو سال اخیر نیز بسترها و الزامات آن‌ها تا حد زیادی فراهم آمده است.
وزارت آموزش و پرورش برای تدریس زبان‌های یاد شده با چه چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو است؟
مهم‌ترین چالش ما همان فقدان معرفی درست زبان‌های غیر انگلیسی و مزایای آموختن این زبان‌هاست. در واقع وقتی خانواده‌ها و دانش‌آموزان با مزایای یادگیری زبانی مثل فرانسوی یا اسپانیایی و یا روسی به عنوان زبان خارجی آشنا نباشند بدیهی است از انتخاب آن استقبالی نمی‌شود و آموزش این زبان‌ها مغفول می‌ماند. اما هرچه کار فرهنگی در این زمینه جدی‌تر دنبال شود و جامعه آگاه‌تر شود این خواست عمومی تقویت می‌شود.
نظر شما